Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ trừng phạt các quan chức Thái Lan liên quan đến việc trục xuất người tị nạn tôn giáo về Trung Quốc, có thể khiến quốc gia này chùn tay trong việc hỗ trợ chính phủ Việt Nam làm điều tương tự. Người tị nạn Việt Nam tại Thái Lan và đại diện tổ chức giúp đỡ người tị nạn bày tỏ hy vọng với RFA.
Ngày 15/3, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio tuyên bố hạn chế thị thực đối với các quan chức Thái Lan và cả người nhà của họ, vì đã quyết định hoặc đồng lõa việc trục xuất hơn 40 tín đồ Hồi giáo người Duy Ngô Nhĩ về Trung Quốc ngày 27/2 vừa qua.
Tình trạng người Việt tị nạn tôn giáo ở Thái Lan
Trong số khoảng 1.500 người Việt hiện đang tị nạn ở Thái Lan và chờ được tái định cư ở một nước thứ ba, có nhiều người trong số họ là người Thượng ở Tây Nguyên và những người H’mông ở vùng núi Tây Bắc.
Những người này theo đạo Tin Lành thuộc các nhánh độc lập khác nhau, bị ép bỏ đạo và phải đào thoát khỏi Việt Nam.
Vì Thái Lan chưa ký Công ước quốc tế về người tị nạn nên họ không được đi làm, và có nguy cơ bị bắt giữ bởi Cảnh sát Thái Lan, đặc biệt là những người chưa được Văn phòng Cao uỷ về người tị nạn của Liên Hiệp quốc (LHQ) cấp quy chế tị nạn.
Nếu bị Cảnh sát Thái Lan bắt, người tị nạn có thể bị tạm giam ở Trung tâm giam giữ người nhập cư (IDC), bị phạt tiền, và thậm chí có nguy cơ bị trục xuất về nước.
Điển hình là trường hợp nhà hoạt động nhân quyền Y Quynh Bdap, đồng sáng lập tổ chức Người Thượng Vì Công lý (MSFJ) chuyên vận động cho nhân quyền và quyền của người bản địa ở Tây Nguyên.
Ông đưa gia đình sang tị nạn ở Thái Lan từ năm 2018. Cho dù được cấp quy chế tị nạn và đang trong giai đoạn phỏng vấn để định cư ở Canada, ông bị Cảnh sát Thái Lan bắt giữ giữa năm ngoái theo yêu cầu dẫn độ của Việt Nam, nơi ông bị kết án mười năm tù giam về tội danh “khủng bố” trong phiên toà ông bị xử vắng mặt đầu năm 2024.
Cuối năm ngoái, Toà án hình sự ở Bangkok đã ra phán quyết cho phép trục xuất ông về nước cho dù LHQ và nhiều tổ chức nhân quyền kêu gọi trả tự do cho ông và cho phép gia đình ông đi định cư ở nước thứ ba.
Tháng trước, Cảnh sát Thái Lan còn bắt giữ hơn 60 người Thượng, trong khi họ đang tập trung cầu nguyện cho mẹ vợ ông Y Quynh Bdap vừa qua đời ở Việt Nam. Có khoảng 43 người hiện vẫn đang bị giam giữ ở IDC và đợi được bảo lãnh tại ngoại với số tiền lên đến 1.500 đô la Mỹ/người.
Theo trang Mạch sống media của BPSOS, Thái Lan cho phép Công an Việt Nam và viên chức từ Đại Sứ quán Việt Nam ở Bangkok đến IDC làm việc với một số người bị bắt. Họ yêu cầu những người này “tình nguyện” hồi hương và hăm doạ sẽ đưa công an sang Thái Lan bắt tất cả người Thượng tị nạn về nước.
Hy vọng Thái Lan hạn chế trục xuất
Phản ứng về lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ đối với quan chức Thái Lan, ông Thoan Siu, người Thượng theo đạo Tin lành tư gia độc lập, phải chạy khỏi Gia Lai vì bị đàn áp tôn giáo và cả bị tịch thu đất đai, nói với RFA ngày 18/3:
“Người tị nạn ở đây không an toàn, không chỉ người Duy Ngô Nhĩ. Hoa Kỳ mà không lên án thì mai mốt họ (quan chức Thái Lan- PV) cũng đối xử với người tị nạn Việt Nam như vậy thôi.
Nếu quốc tế không quan tâm không lên tiếng thì Chính phủ Thái bắt người và có thể trục xuất về Việt Nam.”
Ông Rahlan Su thuộc nhóm Tin lành Đề Ga, đưa gia đình gồm một vợ và ba con sang Thái Lan tị nạn từ năm 2019.
Ông nói rằng việc Hoa Kỳ trừng phạt quan chức Thái Lan có thể buộc Cảnh sát Thái Lan hạn chế bắt giữ người tị nạn, tuy nhiên, ông vẫn lo ngại vì gia đình ông vẫn chưa được cấp quy chế.
Tổ chức Ủy ban Cứu người Vượt biển (BPSOS) có trụ sở tại Virginia, chuyên vận động cho tự do tôn giáo đối với các cộng đồng dân tộc thiểu số ở Việt Nam trong nhiều thập niên qua, và lên tiếng trợ giúp cho người Việt tị nạn tôn giáo ở Thái Lan.
Ông Nguyễn Đình Thắng, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc của BPSOS cho biết tuy Thái Lan không đàn áp tự do tôn giáo của người dân trong nước nhưng lại trợ giúp các quốc gia lân bang trong việc đàn áp tự do tôn giáo.
Cụ thể, Bangkok giúp các chính phủ của Việt Nam, Trung Quốc, Lào, Myanmar bắt giữ người tị nạn tôn giáo đến từ các quốc gia này và trục xuất họ về nước.
Ông cho rằng hành động của Ngoại trưởng Hoa Kỳ Rubio sẽ có tác động tích cực tới thái độ của Thái Lan đối với người tị nạn tôn giáo đang ở quốc gia này. Ông nói với RFA:
“Tôi tin rằng Thái Lan họ sẽ tạm ngưng lại và xét lại chính sách của họ thay vì vâng lời hoặc là tuân thủ theo yêu cầu của Trung Quốc và của Việt Nam.
Thái Lan cũng phải cân bằng lại vì không muốn bị lên án bởi quốc tế thế giới tự do và có ảnh hưởng tới không chỉ quan hệ ngoại giao mà còn cả vấn đề địa chính trị và mậu dịch.”
Ông bày tỏ hy vọng sau quyết định của Ngoại trưởng Rubio, Thái Lan sẽ không trục xuất năm người Duy Ngô Nhĩ còn lại và cả ông Y Quynh Bdap.
Tòa án Thái Lan ra phán quyết dẫn độ ông Y Quynh Bdap về Việt Nam
33 tổ chức kêu gọi Thủ tướng Thái Lan từ chối dẫn độ Y Quynh BDap về Việt Nam
Mỹ được kêu gọi can thiệp để ngăn Thái Lan trục xuất Y Quynh Bdap về Việt Nam
Hội nghị Thượng đỉnh về Tự do tôn giáo quốc tế: Đưa Việt Nam trở thành vấn đề trọng tâm
Tiếp tục vận động quốc tế
Ông Thắng cho biết BPSOS tiếp tục vận động Ủy hội Hoa Kỳ về Tự do Tôn giáo Quốc tế (USCIRF), các định chế nhân quyền của LHQ tăng áp lực lên Chính phủ Thái Lan, trong đó có sự việc của ông Y Quynh Bdap.
Trong dịp Hội nghị Thượng đỉnh về tự do tôn giáo quốc tế (IRF Summit 2025) tổ chức đầu tháng 2/2025 ở thủ đô Washington, tổ chức này đã đưa ông Y Quynh Bdap vào danh sách tù nhân tôn giáo để vận động quốc tế lên tiếng cho tự do của họ.
Theo ông Thắng, các tổ chức trên đang vận động và Thái Lan cần biết rằng họ sẽ phải trả giá đắt nếu nhượng bộ Việt Nam trong vụ việc của Y Quynh Bdap. Thái Lan mới được bầu vào Hội đồng Nhân quyền LHQ và cộng đồng quốc tế sẽ chú ý đến hồ sơ nhân quyền của quốc gia này.
BPSOS và các tổ chức đang chĩa mũi nhọn vào Thái Lan như một quốc gia trợ giúp đàn áp tôn giáo, không chỉ để bảo vệ ông Y Quynh Bdap mà còn giúp giảm nguy cơ cho người tị nạn Việt Nam nói chung ở Thái Lan trước mối đe doạ từ Nhà nước Việt Nam.